YAY ÇELİKLERİ

Genel Bilgi

Yayın herhangi bir yük altında elastik alanda şekil değişikliği yapabilme ve yükün kaldırılması ile eski haline gelebilme özelliğine sahip olması istenir. Bu noktada, yayın yapımında kullanılan malzemenin yaylanabilme özelliği önem kazanmaktadır. Yay çeliği de, çeşitli yayların yapımında kullanılan çelik malzemeleridir. Yayların yapımında kullanılan çelik malzemeler, çalışma şartlarına göre değişmektedir. Yayların çalışma şartlarında yüklemeler; çekmek, basmak ve burkmak (ters döndürmek) şeklinde olabilir.

Yükleme çeşitlerine göre yaylar için tipik örnekler sıralanabilir: bükülerek zorlanan yaprak yaylar, bükülebilen yaylar; çekme ve basmayla zorlanan helisel yaylar, burkularak zorlanan yaylı rondelalar, ters yüzüne çevrilen yaylar stabilizatörler.


SINIFLANDIRILMASI

Yay çelikleri özelliklerine göre;

 Kalite çelikleri
 Asal çelikler
olmak üzere iki sınıfa ayrılır.


TİPLERİ

Kalite çeliklerinden yapılan yay çelikleri alaşım elementlerine göre:

 Silisyumlu (38Si7, 46Si7, 55Si7, 60Si7)
 Silisyumlu-Kromlu (60SiCr7)
 Silisyum-Manganlı (60SiMn5)
olmak üzere 3 tipe ayrılır.

Asal çeliklerden yapılan yay çelikleri alaşım elementlerine göre:

 Silisyumlu (66Si7)
 Kromlu (55Cr3)
 Krom-Vanadyumlu (50CrV4 ve 58CrV4)
 Krom-Molibden-Vanadyumlu (51CrMoV4)
olmak üzere 4 tipe ayrılır.

Diğer taraftan bir kısım özellikle ince kesitli olanlar soğuk, kalın kesitli olanlar sıcak sanlım esasına göre çeşitlenir. Soğuk yayların C yüzdesi nispeten yüksektir, yüzey düzgünlüğü fazla ve genellikle soğuk işlem görmüş haldedirler. Sıcak sarılmış yaylar daha büyük kesitlerde olup mutlaka sertleşebilirlik özellikler mevcuttur.